Cukrzyca jest chorobą genetyczną, jednak zła dieta, niezdrowy tryb życia oraz otyłość w znacznej mierze przyczyniają się do jej ujawnienia. W ostatnich latach nastąpił gwałtowny wzrost zachorowań, powodowany niezdrowymi nawykami żywieniowymi. Osoby cierpiące na cukrzycę, oprócz przyjmowania leków, które obniżają poziom cukru we krwi, muszą stosować odpowiednio zbilansowaną dietę cukrzyka. W tym poradniku dowiemy się jak odpowiednio i skutecznie stosować dietę dedykowaną diabetykom.
Czym jest cukrzyca?
Cukrzyca jest chorobą polegającą na zaburzeniu całej gospodarki węglowodanowej organizmu, co prowadzi do podwyższenia poziomu cukru we krwi. Jest to wynikiem niewystarczającej produkcji czynnej insuliny przez trzustkę - hormon, którego zadaniem jest przekształcanie cukru w energię. Na całym świecie można zaobserwować wzrostową tendencję zachorowalności na cukrzycę, przy czym jednym z powodów sprzyjających jej ujawnieniu się, jest otyłość i nieprawidłowa dieta. Cukrzycę leczy się za pomocą insuliny, tabletek, a także odpowiedniej diety.
Węglowodany
Organizm osób cierpiących na cukrzycę odczuwa brak insuliny - hormonu odpowiadającego za rozkład węglowodanów. Z tego względu spożycie węglowodanów musi być stale kontrolowane i jest uzależnione od indywidualnych potrzeb chorego. Węglowodany można podzielić na dwa rodzaje: proste i złożone, a występują w pokarmach takich jak:
- pieczywo,
- mąka,
- ryż,
- cukier,
- makaron,
- owoce.
Błonnik
Dla diabetyków bardzo ważne jest, aby unikać gwałtownych zmian w poziomie cukru we krwi, dlatego też błonnik jest jednym z najważniejszych elementów, jaki musi zawierać dieta cukrzyka. Z obserwacji wynika, że błonnik znacznie opóźnia przyswajanie węglowodanów dostarczanych do organizmu po każdym posiłku. Występuje on przede wszystkim w:
- warzywach zielonych (brokuły, kapusta, sałata, groszek, szpinak, fasolka, brukselka),
- owocach (cytrusy, jabłka, jagody),
- roślinach strączkowych (bób, soczewica, fasola).
Warto jednak zaznaczyć, iż produkty bogate w błonnik zawierają również spore ilości węglowodanów. W tym przypadku najlepszym rozwiązaniem będzie spożywanie większej ilości produktów bogatych w błonnik i czerpanie z nich codziennych dawek węglowodanów, zamiast z innych, kalorycznych przekąsek.
Tłuszcze
Osoby cierpiące na cukrzycę bardzo często mają zaburzenia lipidowe i z tego względu dieta cukrzyka powinna zawierać jak najmniej nasyconych tłuszczów zwierzęcych. Występują one przede wszystkim w następujących produktach:
- tłuste mięso,
- tłuste wędliny,
- mleko pełnotłuste,
- śmietana,
- masło,
- olej,
- sery pełnotłuste,
- słonina.
Jako że cholesterol znajduje się we wszystkich produktach pochodzenia zwierzęcego, należy również kontrolować dzienne spożycie produktów takich jak:
- żółtka jaj,
- makaron jajeczny,
- tłusty twaróg,
- żółty ser,
- tłusty drób,
- krewetki,
- kawior,
- podroby,
- pasztety.
Należy pamiętać, aby dzienne spożycie cholesterolu nie przekraczało 300 mg.
Nieszkodliwe dla diabetyków tłuszcze - nienasycone - korzystnie wpływają na ilość cholesterolu we krwi oraz skutecznie go obniżają. Można podzielić je na jednonienasycone (olej arachidowy, rzepakowy, oliwkowy) i wielonienasycone (olej słonecznikowy, sojowy, margaryna).
Regularne spożywanie posiłków
Dieta cukrzycowa wymaga sporej dyscypliny, zwłaszcza jeśli chodzi o regularne spożywanie posiłków. Należy jadać je często i w dość małych ilościach (3 lub 4-godzinne odstępy czasowe).
ŚNIADANIE
Śniadanie jest pierwszym i najważniejszym posiłkiem dnia. Ważne, by było spożyte nie później niż do 2 godzin od przebudzenia. Oto przykłady proponowanych zestawów śniadań dla diabetyków:
- płatki zbożowe (niskokaloryczne, bogate w błonnik),
- jajka na bekonie + pomidor,
- grzanki z dżemem,
- talerz musli,
- grzanka z szynką,
- rogalik z masłem + jajko na twardo.
DRUGIE ŚNIADANIE
Ważne, by drugie śniadanie spożywane było regularnie, o konkretnej, wyznaczonej porze dnia. Może być to bułka z masłem czy sucharki oraz filiżanka herbaty.
OBIAD
Obiad - najobfitszy posiłek w ciągu całego dnia, może stać się nieco problematyczny, zwłaszcza gdy przebywa się poza domem, np. w pracy. Wiele zestawów obiadowych serwowanych przez bary i restauracje w zupełności nie nadaje się dla diabetyków, gdyż nie są to posiłki zbilansowane, a takie musi zawierać dieta dla cukrzyka. Z tego powodu najlepszym rozwiązaniem jest przygotowanie własnego posiłku w domu. Przykładowe propozycje prostych dań obiadowych, które zawsze można zabrać ze sobą do pracy:
- omlet,
- suflet ze szpinaku,
- placki ziemniaczane,
- kotlet z soczewicy,
- sałatka z czerwonej kapusty oraz boczku
PODWIECZOREK I KOLACJA
Podwieczorek nie jest posiłkiem, który tak jak drugie śniadanie, musi być spożywany o ściśle określonej godzinie. Można pozwolić sobie np. na owoce, kilka biszkoptów (półsłodkich) oraz filiżankę herbaty.
Kolacja jako ostatni posiłek dnia musi być spożyta nie później niż 2 godziny przed snem. Jedną z najpraktyczniejszych przekąsek, jakie powinna zawierać dieta cukrzyka są kanapki. Bardzo popularne na kolację, szybkie w przygotowaniu, a do tego mogą składać się z wielu różnorodnych składników. Kanapki można skomponować tak, by zawierały wszystkie niezbędne diabetykom składniki odżywcze. Na przykład kromka żytniego lub razowego chleba z jajkiem, warzywami lub mięsem, zawiera dużo błonnika, a przy tym jest sycąca i obfita w niezbędne mikroelementy.
Aktywność fizyczna
Bardzo ważnym elementem w życia każdego diabetyka jest aktywność ruchowa. Ćwiczenia fizyczne to jeden z podstawowych czynników utrzymania dobrego stanu zdrowia. Nie tylko pomagają zachować dobrą kondycję, ale są również niezbędnym elementem przy zachowaniu prawidłowej masy ciała. Ponadto, aby utrzymać dobry obieg krwi i uniknąć zakrzepów bądź zatorów naczyniowych, cierpiący na cukrzycę powinni unikać codziennych podróży samochodem czy autobusem. Zamiast tego zaleca się 30-40 minutowe spacery tak często, jak to możliwe.
Na koniec kilka zasad, na których powinna opierać się dieta cukrzycowa:
- Nie smaż mięsa na głębokim oleju.
- Unikaj smażenia w panierce.
- Przyrządzaj potrawy gotowane w wodzie i na parze.
- Unikaj rozgotowywania potraw.
- Stosuj jak najbardziej urozmaicone składniki.
- Kontroluj ilość spożywanych kalorii.
- Unikaj papierosów i alkoholu.